Anh Giang ngã trật khớp háng phải năm 9 tuổi, sau phẫu thuật bị nhiễm trùng tái phát phải phẫu thuật nhiều lần. Khớp háng hư hại nặng khiến anh mất khả năng vận động, song độ tuổi còn quá trẻ để phẫu thuật thay khớp. Anh được bác sĩ hàn cứng khớp háng như một giải pháp tạm thời giúp giảm đau và đi lại được.
Hơn 30 năm qua, anh Giang lớn lên với khớp háng bên phải bị đóng cứng, không thể gấp háng nên khi ngồi phải luôn duỗi chân và ngả lưng ra sau. Anh không thể lái xe và rất khó xoay xở trong không gian hẹp như ôtô, ghế máy bay, nhà vệ sinh. Chênh lệch chiều dài hai chân dần ảnh hưởng làm cong vẹo cột sống.
Anh Giang đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội mong muốn phẫu thuật thay khớp háng để phục hồi vận động. ThS.BS Nguyễn Quang Tôn Quyền, Phó trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình, cho biết khớp háng của người bệnh bị đóng cứng hoàn toàn trong tư thế duỗi, sẹo mổ cũ chằng chịt và teo các cơ quanh vùng mông. Kết quả X-quang cho thấy khớp háng khung chậu và cột sống biến dạng nghiêm trọng, gây lệch chiều dài chi khoảng 3 cm.
"Đây là trường hợp cực kỳ hóc búa", bác sĩ Quyền nói, chỉ định thay khớp háng nhân tạo cho anh Giang.
Khớp háng phải của anh Giang bị đóng cứng khiến chân, khung chậu và cột sống biến dạng sau 32 năm. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Cuộc đại phẫu gặp nhiều thách thức do xương, bao khớp, hệ gân cơ, mạch máu và dây thần kinh quanh khớp háng đều dị dạng, co rút hoặc tiêu biến. Theo bác sĩ Quyền, chỉ một sai sót nhỏ trong mổ, anh Giang có thể bị liệt hoàn toàn chân phải sau phẫu thuật.
Bác sĩ sử dụng phần mềm chuyên dụng để đo đạc chi tiết cấu trúc xương của người bệnh, lên các phương án giải phóng khớp, tạo hình lại ổ cối và đặt khớp nhân tạo tại vị trí tối ưu, khôi phục tối đa chức năng vận động trong ngưỡng an toàn cho phép. Một trong những quyết định khó khăn nhất là phải tính toán để chọn cấu phần khớp nhân tạo phù hợp nhất với cấu trúc xương của bệnh nhân, đồng thời phải là loại khớp được bảo hiểm y tế chi trả để giảm gánh nặng chi phí cho người bệnh.
Bác sĩ sử dụng đường mổ sau kinh điển rộng rãi để bộc lộ, quan sát đầy đủ khớp đã đóng cứng, cắt bỏ phần xương ở cùng cổ xương đùi để dễ dàng bộc lộ vào ổ cối, tạo hình lại ổ cối, cấy ghép khớp nhân tạo.
Nhờ kỹ thuật giảm đau đa mô thức, anh Giang tỉnh dậy sau hai tiếng phẫu thuật. Anh bắt đầu có thể tập phục hồi chức năng bằng máy gấp duỗi thụ động chưa đầy 24 giờ sau mổ. "Lần đầu tiên sau hơn 30 năm, tôi có lại cảm giác gấp chân", anh Giang nói.
Anh Giang lần đầu gấp được khớp háng phải sau 32 năm. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Bác sĩ Quyền cho biết sau 3 ngày, anh Giang đi lại được với công cụ hỗ trợ, được xuất viện và tiếp tục tập phục hồi chức năng tại nhà, dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu. Anh cần khoảng 3-6 tháng để khôi phục sức mạnh cơ bắp đã yếu đi nhiều. Nếu phục hồi chức năng tốt, dáng đi và tầm vận động có thể đạt 80-90% người bình thường, giúp anh giảm bớt nguy cơ thoái hóa sớm cột sống, khớp gối - những vấn đề thường gặp ở bệnh nhân đóng cứng khớp háng.
Tại Việt Nam, thay khớp háng nhân tạo được thực hiện từ năm 1973, phổ biến hơn từ thập niên 2000-2010, hiện trở thành phẫu thuật thường quy tại nhiều bệnh viện lớn. Từ năm 2017, bảo hiểm y tế hỗ trợ tối đa 45 triệu đồng cho một bộ khớp háng nhân tạo, giúp nhiều bệnh nhân có cơ hội tiếp cận điều trị, ngay cả khi mổ ở bệnh viện trái tuyến, bệnh viện tư nhân, theo bác sĩ Quyền.
Thanh Long
Độc giả gửi câu hỏi về bệnh cơ xương khớp tại đây để bác sĩ giải đáp